មកមើលចម្លាក់ថ្មដ៏អស្ចារ្យ នៅខាងកើតជើងភ្នំគូលែននាសតវត្សរ៍ទី ១១

ដោយ៖ លី វិទ្យា | ថ្ងៃសុក្រ ទី១៣ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៨ វប្បធម៌ & ប្រវត្តិសាស្រ្ដ 33

ទិដ្ឋភាពរូបចម្លាក់ដ៏ស្រស់ត្រកាលនៃចម្លាក់ថ្មពើងភ្នំបុរាណនៅភាគខាងកើតនៃជើងភ្នំគូលែន ឬឈ្មោះដើមមហេន្ទ្របពត៌ បានរំលេចនូវផ្ទាំងថ្មធម្មជាតិធំៗដ៏រាយប៉ាយ ជាពិសេសចម្លាក់គំនូរទេវព្រហ្មញ្ញសាសនាផុសលើផ្ទាំងថ្ម ហាក់បីដូចជាទីឋាន ក្នុងរឿងព្រេងនិទាន កាលពីយូរលង់ អន្ទងចិត្ដអ្នកសិក្សាផ្នែកបុរាណវិទ្យា និងទេសចរចង់ដឹង ចង់ឃើញពីតំបន់ទីក្រុងបុរាណមួយនេះ ។

នៅក្នុងជំនឿប្រណិប័តន៍លទ្ធិព្រះពុទ្ធសាសនាកាត់ក្លាយព្រហ្មមញ្ញសាសនា ដែលតែងតែគោរពបូជាទីទួល ជ្រោះជ្រលងដងភ្នំ ស្ទឹង បឹងបួ ព្យុះ ភ្លៀង ផ្គរ ទេព្រក្សទេវតាព្រលឹងម្ចាស់ទឹកម្ចាស់ដីលតាវល្លិ ពើងទាំងអស់ត្រូវបានចាត់ទុកជាប្រាសាទភ្នំ ជាទីសក្ការបូជាសម្រាប់សាសនា ដែលពើងមួយចំនួន បានបន្សល់ទុកនូវរូបចម្លាក់ទេវ និង សិលាចារិករហូតដល់សព្វថ្ងៃ ។

ចម្លាក់គមនូនោះនៅភាគខាងភ្នំគូលែនភាគខាងកើត ក្នុង ស្រុកស្វាយលើ ខេត្ដសៀមរាប ដែលមាន ផ្ទាំងថ្មធម្មជាតិធំៗរាយប៉ាយត្រូវបានរចនាឡើងចម្លាក់គំនូរដ៏ស្រស់ស្អាត ដែលជាស្នាដៃបុព្វបុរសខ្មែរស្ថិតក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១១ សម័យព្រះបាទហស៌វរ្ម័នទី ៣។

តាមឯកសារចងក្រងដោយនិស្សិតមហាវិទ្យាល័យបុរាណវិទ្យានៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈ បានបង្ហាញថា ចម្លាក់ នៅពើងគំនូរចម្លាក់នោះមាន ៤ ផ្ទាំង ដោយផ្ទាំងថ្មទីមួយ ស្ថិតនៅភាគខាងលិចមានចម្លាក់ទេវក្នុងព្រហ្មញ្ញសាសនា គឺរូបព្រះវិស្ណុផ្ទុំលើនាគអនន្ដ ដែលមានព្រះព្រហ្មគង់លើផ្កាឈូកដុះចេញពីផ្ចិតរបស់ព្រះវិស្ណុ ។

ផ្ទាំងទីពីរនៅទល់មុខចម្លាក់នេះ មានចម្លាក់ព្រះគណេសព្រះហស្ថ ៨ រួមជាមួយលិង្គបញ្ឈរចំនួន ៣ អមដោយស៊ុមព័ទ្ធជុំវិញ។ ផ្ទាំងទី ៣ ស្ថិតនៅខាងកើតផ្ទាំងនេះ មានចម្លាក់ទេវជាច្រើនអង្គ ក៏ដូចជា សិលាចារឹកនិងសត្វ។ ប្រមាណ ៤០ ម៉ែត្រពីគំនូរនេះផ្ទាំងថ្មទី ៤ គឺជាចម្លាក់ព្រះវិស្ណុឈរលើគ្រុឌផ្នែកខាងជើងនៃពើងហើយនិងមួយផ្ទាំងទៀត ស្ថិតនៅចន្លោះពើងទី ២ និងទី ៣ មានឃើញគំនូរត្រីមួយគូផងដែរ។ផ្ទាំងទី ៣ ដែលរំលេចនូវពណ៌ខៀវដ៏ស្រស់ស្អាតស្ថិតនៅលើពើងទើបនឹងផ្អៀង ត្រូវបានបែងចែកជា ៣ ផ្នែក ។

ផ្នែកទីមួយមានចម្លាក់ព្រះបដិមាចំនួន ៥ អង្គ និងសិលាចារឹកមួយផ្ទាំង (k.176) ១៦ បន្ទាត់សរសេរជាភាសាសំស្ក្រឹត។ ផ្នែកទីពីរ មានចម្លាក់បដិមាធំ ៤ អង្គទ្រង់ឈរ ចម្លាក់ទេវរូបតូចៗ ៣ អង្គ ចម្លាក់ឥសីប្រណមចំនួន ៧ និងសិលាចរឹកមួយផ្ទាំង។ ផ្នែកទីបី មានចម្លាក់ព្រះវិស្ណុផ្ទំលើនាគក្បាលបី ចម្លាក់ព្រះវិស្ណុត្រីវិក្រម ឬព្រាហ្មណ៍តឿឈានបីជំហាន ដែលមានព្រះហស្ត ៤ រួមទាំងទេវរូបតូច ៣ អង្គ។

តាមការស្រាវជ្រាវដដែលបានស្រាវជ្រាវនូវការបកស្រាយភាសាសំស្ក្រឹតលើសិលាចារឹកដោយសង្ខេប ៦ វគ្គថា៖ «វគ្គទី១ ចាប់ពីបន្ទាត់ទី ១ ដល់បន្ទាត់ទី ៤ រៀបរាប់ពីការស្ថាបនាទេវលើមហេន្ទ្រ (ភ្នំគូលែន) ដោយសិវសោម។ វគ្គទី២ បន្ទាត់ទី៥ ដល់ទី៨ និយាយពីការលះបង់អ្វីៗគ្រប់យ៉ាងរបស់ សិវសោម ដើម្បីបូជាចំពោះទេវទាំងនោះ។

វគ្គទី៣ ពីបន្ទាត់ទី៩ ដល់ទី១០ ស្ដីពីរឿងរ៉ាវសង្ខេបរបស់ គិវសោម។ វគ្គទី៤ ពីបន្ទាត់ ១១ ដល់ទី ១២ សសើរដល់ គិវសោម។ វគ្គទី៥ ពីបន្ទាត់ទី១៣ ដល់ទី១៤ និយាយពីថ្ងៃអវសាន្ដរបស់ គិវសោម និងចុងក្រោយ វគ្គទី៦ ពីបន្ទាត់ទី១៥ ដល់ទី១៦ ពិពណ៌នាពីគុណសម្បត្ដិ សិវសោម ជាលើកចុងក្រោយ» ៕