ទស្សនៈមិត្តអ្នកអាន៖ ទោះមាន EBA ក៏កម្ពុជាមិនក្លាយជាអ្នកមាន ហើយគ្មាន EBA ក៏កម្ពុជាមិនស្លាប់ដែរ
ទស្សនៈមិត្តអ្នកអាន៖ ទោះមាន EBA ក៏កម្ពុជាមិនក្លាយជាអ្នកមាន ហើយគ្មាន EBA ក៏កម្ពុជាមិនស្លាប់ដែរជារៀងរាល់លើកនៅពេលដែលមានការអនុវត្តច្បាប់ចំពោះជនដែលបង្កនូវភាពចលាចល ញុះញង់ឱ្យមានភាពអសន្តិសុខសង្គម ក្រុមមនុស្សដែលមានមុខដដែលៗតាំងខ្លួនឯងជាអ្នកវិភាគបញ្ហាសង្គមនោះ តែងតែខំបំប៉ោងបញ្ហា និងបំភ្លៃពីរឿងការអនុវត្តច្បាប់របស់អាជ្ញាធរទៅជារឿងពាក់ព័ន្ធនិងការរិតត្បិតលើសិទ្ធិមនុស្ស ឬប្រជាធិបតេយ្យ ហើយខិតខំបំភ្លៃដល់បញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច និងពាណិជ្ជកម្មទៅវិញ។ បន្ថែមលើនេះ ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយវិទ្យុប្រតិកិរិយារបស់បរទេសឈ្មោះអាស៊ីសេរី ក៏បាននិងកំពុងផ្សព្វផ្សាយនូវព័ត៌មានដែលមានចរិតញុះញង់ មួលបង្កាច់គ្មានលក្ខណៈជាវិទ្យុឯករាជ្យនិងប្រកបដោយវិជ្ជាជីវៈទាល់តែសោះ។ អ្វីដែលក្រុមនេះតែងសហការគ្នាធ្វើនោះ គឺការបំភ្លៃនូវចំណាត់ការរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលថាជាការរឹតត្បិតសេរីភាពបញ្ចេញមតិទៅលើសកម្មជនសង្គម និងមន្ត្រីអតីតបក្សប្រឆាំងតាមមូលដ្ឋានដោយយកលេសនៃពាក្យពីរម៉ាត់គឺ «សិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យ» ដែលជាការគំរាមកំហែងធ្ងន់ធ្ងរទៅលើការរក្សាប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ទៅវិញ។
ជាការពិត យន្តការនៃការអនុវត្តច្បាប់ គឺជាអ្វីដែលរដ្ឋត្រូវតែធ្វើដើម្បីធានាឱ្យបាននូវសន្តិសុខសណ្ដាប់ធ្នាប់សង្គម។ មតិភាគច្រើននៅតែមើលឃើញយ៉ាងច្បាស់ថា រាជរដ្ឋាភិបាលបានប្រកាន់ខ្ជាប់ជានិច្ចនូវគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្ស ប្រជាធិបតេយ្យ និងនីតិរដ្ឋ តាមរយៈការអនុវត្តច្បាប់ទប់ស្កាត់ភាពចលាចលក្នុងសង្គម។ ម្យ៉ាងទៀត លក្ខខណ្ឌនៃការផ្តល់ EBA ក៏មិនបានដាក់លក្ខខណ្ឌឱ្យរាជរដ្ឋាភិបាលត្រូវតែបោះបង់ចោលនូវយន្តការអនុវត្តច្បាប់របស់រដ្ឋអធិបតេយ្យ ដើម្បីធានានូវគោលការណ៍នីតិរដ្ឋ និងប្រជាធិបតេយ្យនោះដែរ។ ដូច្នេះ ការធ្វើសកម្មភាពដែលផ្ទុយពីច្បាប់ ដូចជាការធ្វើសកម្មភាពដោយប្រើប្រាស់ឈ្មោះជាអតីតសកម្មជនមូលដ្ឋានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ឬការធ្វើសកម្មភាពឱ្យមានការប្រមូលផ្តុំមនុស្សក្នុងលេសគោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធសពលោក កែម ឡី ដើម្បីជួបជុំប្រមូលផ្តុំផ្សព្វផ្សាយនូវសារញុះញង់ ឬសារនយោបាយក្នុងពេលជួបជុំគ្នាហូបនំបញ្ចុក និងថ្លែងសារគាំទ្រគម្រោងវិលត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញរបស់អ្នកមានទោសដែលរត់ពីគុក ជាដើមនោះ គឺពិតជាចូលទៅក្នុងបទល្មើស ញុះញង់ឱ្យមានការប្រព្រឹត្តិបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍ ដែលប្រឈមនឹងការជាប់ពន្ធនាគារ យ៉ាងប្រាកដ។
ជាការពិត ការផ្ដល់ការអនុគ្រោះពន្ធEBA គឺពិតជាមានភ្ជាប់លក្ខខណ្ឌមួយចំនួន ដែលប្រទេសនីមួយៗត្រូវបំពេញក៏ពិតមែន ដូចជាការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធិការងារដូចដែលចែងនៅក្នុងគោលការណ៍ជាមូលដ្ឋាននៃអនុសញ្ញាស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្ស និងសិទ្ធិការងាររបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ និងអង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ ក៏ដោយ។ ក៏ប៉ុន្តែ ការអនុវត្តជាក់ស្តែងរបស់បណ្តាប្រទេសដែលជាអ្នកមាន និងជាអ្នកដាក់លក្ខខណ្ឌឱ្យប្រទេសក្រីក្រទាំងនោះគឺហាក់ដូចជាមិនបានផ្អែកលើគោលការណ៍ច្បាប់ដែលបានចែងនោះឡើយ។ ពេលខ្លះពួកគេបានធ្វើហាក់ដូចជាមិនយល់អំពីច្បាប់ និងគោលការណ៍ចែងដោយខ្លួនឯង នៅពេលដែលពួកគេបានចោទប្រកាន់មកលើកម្ពុជាថាមិនបានបំពេញលក្ខខណ្ឌនៃគោលការណ៍គោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យ។ ឧទាហរណ៍ជាក់ស្តែង ការចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរី រវាងសហភាពអឺរ៉ុបជាមួយវៀតណាម កាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៩ ថ្មីៗនេះ គឺជារឿងដែលប្រជាជនកម្ពុជាសែនហួសចិត្ត។
ទាំងសហគមន៍អឺរ៉ុប ទាំងសហរដ្ឋអាមេរិក សុទ្ធតែដឹងថាវៀតណាមគឺជាប្រទេសប្រកាន់នូវលទ្ធិកុំម្មុយនីស្ត ហើយពួកគេតែងរិៈគន់ជារឿយៗថាមានការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងគ្មានប្រជាធិបតេយ្យនោះទេ ចុះហេតុអ្វីបានជាពួកគេបែរជាព្រមចុះកិច្ចព្រមព្រៀងធ្វើពាណិជ្ជកម្មជាមួយទៅវិញ? ចម្លើយមិនពិបាកយល់នោះទេ គឺមានតែពាក្យពីរម៉ាត់ប៉ុណ្ណោះ ដើម្បី «ភូមិសាស្ត្រនយោបាយ និងផលប្រយោជន៍»។ ដូច្នេះ តើឯណាទៅពាក្យថា ប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្ស ដែលសហភាពអឺរ៉ុបអួត និងគំរាមថាជាលក្ខខណ្ឌចាំបាច់របស់ខ្លួនក្នុងការធ្វើពាណិជ្ជកម្មជាមួយដៃគូនោះ?
ឧទាហរណ៍ជាក់ស្តែងមួយទៀតដែលអន្តរជាតិបានដឹងនិងមើលឃើញហើយមិនហ៊ានរិៈគន់អំពីបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យនោះ គឺនៅប្រទេសថៃដែលដឹកនាំដោយរបបយោធាតាំងពីការធ្វើរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ២០១៤ ទម្លាក់នាយករដ្ឋមន្ត្រីស្របច្បាប់លោកស្រី យីងឡាក់ គឺគ្មានការគំរាមកំហែង និងដាក់សំពាធពីសហគមន៍អឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិកចំពោះការធ្វើទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មជាមួយប្រទេសថៃនោះទេ។
សរុបមក សូម្បីតែវិទ្យុអាស៊ីសេរី ដែលជាប្រព័ន្ធឃោសនាញុះញង់ និងបំរើផលប្រយោជន៍ឱ្យក្រុមប្រឆាំងក៏ទទួលស្គាល់ដែរថា គឺមានតែប្រទេសដែលមានឱកាសអំណោយផលទេ ដែលពួកគេចាត់ទុកថាជាដៃគូក្នុងការធ្វើពាណិជ្ជកម្ម។ ដូច្នេះ ប្រការដែលសហភាពអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក ប្រឹងលើកឡើងពីការចង់ព្យួរ ឬកាត់ផ្តាច់ GSP ឬ EBA ពីកម្ពុជានោះ គឺជារឿងភូមិសាស្ត្រនយោបាយ និងផលប្រយោជន៍ពាណិជ្ជកម្មសុទ្ធសាធ ព្រោះថាប្រទេសជិតខាងកម្ពុជាមិនបានបង្ហាញពីសញ្ញានៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្ស (វៀតណាម) ឬការបោះឆ្នោតជាលក្ខណៈតម្លាភាពដែលសម្តែងមតិជ្រើសរើសមេដឹកនាំពីប្រជាពលរដ្ឋដោយផ្ទាល់ក៏ដោយ ក៏ប្រទេសអ្នកមានទាំងនោះសុខចិត្តបិទភ្នែកធ្វើមិនដឹងមិនឮលើបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស ឬប្រជាធិបតេយ្យជានិច្ច។
ទោះជាយ៉ាងណាបញ្ហា EBA គឺហាក់បីដូចជារឿងស្រមោលតែប៉ុណ្ណោះ ព្រោះថាទោះបីមាន ឬគ្មាន EBA ក៏ប្រជាជនកម្ពុជាមិនស្លាប់ដែរ ហើយមកដល់ពេលនេះក៏គ្មានការចាប់អារម្មណ៍អ្វីខ្លាំងពីប្រជាពលរដ្ឋនោះទេ ដរាបណាមន្ត្រីរាជការស៊ីវិល កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធគ្រប់ប្រភេទនៅតែមានប្រាក់ខែបើកយ៉ាងទៀងទាត់ ហើយកម្មករ កម្មការិនីនៅតែមានការងារធ្វើ និងមានការឧបត្ថម្ភគាំទ្រផ្នែកសង្គមកិច្ចពីរាជរដ្ឋាភិបាល។ សំខាន់បំផុតនោះគឺកត្តាសាមគ្គីភាពផ្ទៃក្នុងជាកត្តាកំណត់ និងភាពឈ្លាសវៃរបស់មេដឹកនាំដែលមានភាពប៉ិនប្រសព្វនៅក្នុងការគៀរគរជំនួយ និងវិនិយោគិនពីប្រទេសនានាដោយមិនប្រកាន់និន្នាការដែលធ្វើឱ្យប្រទេសជាតិមានសុខសន្តិភាពស្ថេរភាពនិងការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយសុខដុមរមនា៕
ដោយ៖ សួន ចំរើន
