តើរដ្ឋាភិបាលចាំផ្ទះរបស់ថៃ មានបំណងចង់បានកេរ្តិ៍ដំណែលស្របច្បាប់តាមរយៈកិច្ចពិភាក្សាជាមួយមីយ៉ាន់ម៉ា ឬយ៉ាងណា?
ការប៉ុនប៉ងរបស់ប្រទេសថៃដើម្បីធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះនៃកិច្ចប្រជុំថ្នាក់តំបន់ដ៏ចម្រូងចម្រាសមួយ ដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធនិងមេដឹកនាំយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា គឺជាសញ្ញាមួយដែលបានបង្ហាញថា រដ្ឋាភិបាលចាំផ្ទះរបស់ទីក្រុងបាងកក អាចនឹងទាមទារ «ភាពស្របច្បាប់» ក្រោយពីការបោះឆ្នោត ហើយថែមទាំងអាច «បង្កើតបរិយាកាសមួយផ្សេងទៀត» សម្រាប់រដ្ឋាភិបាលថ្មី។ នេះបើយោងតាមការឱ្យដឹងពីសំណាក់ក្រុមអ្នកវិភាគ។
កាលពីថ្ងៃចន្ទ ប្រទេសថៃបានរៀបចំកិច្ចពិភាក្សាជាមួយរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសនៃរបបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា ក្នុងគោលបំណងដើម្បីដោះស្រាយវិបត្តិនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសជិតខាងរបស់ខ្លួន និងដើម្បីចូលរួមឡើងវិញជាមួយរបបយោធាដែលកំពុងតែជាប់ពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងជម្លោះបង្ហូរឈាមជាមួយកងជីវពលប្រឆាំងប្រដាប់អាវុធ ចាប់តាំងពីមានការដណ្តើមអំណាចនៅក្នុងការធ្វើរដ្ឋប្រហារមួយកាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២១។
រដ្ឋាភិបាលដែលគាំទ្រដោយក្រុមយោធារបស់ទីក្រុងបាងកក ក៏បានអញ្ជើញបណ្តារដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ានដែលរួមមានទាំងមនុស្សដែលត្រូវបានតែងតាំងដោយរបបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា ដើម្បីពិភាក្សាអំពីសំណើឱ្យ «ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាអាចចូលរួមបានពេញលេញឡើងវិញ នៅក្នុងកម្រិតមេដឹកនាំ» នេះបើយោងតាមការបញ្ជាក់របស់ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មាន Reuters។
ប្រទេសថៃបាននិយាយកាលពីថ្ងៃចន្ទថា កិច្ចសន្ទនាខាងលើគឺពិតជាមានភាពចាំបាច់ណាស់ ដើម្បីការពារព្រំដែនរបស់ខ្លួនជាមួយប្រទេសដែលកំពុងតែហែកហួរដោយជម្លោះមួយនេះ។ សមាជិកអាស៊ានមួយចំនួនដែលរួមមានទាំងឥណ្ឌូនេស៊ី ម៉ាឡេស៊ី និងសិង្ហបុរី មិនបានទទួលយកការអញ្ជើញក្នុងការចូលរួមនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំនៅទីក្រុងបាងកកទេ ដែលនេះគឺជាការបង្ហាញយ៉ាងច្បាស់អំពីការមិនយល់ស្របរបស់ពួកគេ ខណៈដែលប្រទេសផ្សេងទៀត បានបញ្ជូនមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់មកចូលរួម។
ក្រសួងការបរទេសថៃបាននិយាយនៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយកាលពីថ្ងៃអាទិត្យថា គោលបំណងនៃកិច្ចសន្ទនាក្រៅផ្លូវការខាងលើ គឺដើម្បីបំពេញកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់សមាជិកអាស៊ានទាំង ១០។ ការអញ្ជើញនោះត្រូវបានផ្ញើទៅកាន់បណ្តារដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ានកាលពីថ្ងៃពុធ។
លោក Dedi Dinarto អ្នកវិភាគឥណ្ឌូនេស៊ីនៅក្រុមហ៊ុនផ្តល់ប្រឹក្សាយុទ្ធសាស្ត្រអន្តរជាតិ Global Counsel បាននិយាយថា ចំណាត់ការរបស់រដ្ឋាភិបាលចាំផ្ទះរបស់ប្រទេសថៃ មានគោលបំណងបង្ហាញអំពី «ការបន្តភាពស្របច្បាប់» របស់ខ្លួនរហូតដល់មានការបង្កើតរដ្ឋាភិបាលថ្មី។
ចាប់តាំងពីមានការបោះឆ្នោតនៅក្នុងប្រទេសថៃកាលពីខែមុនមក ក្រុមការងារអន្តរកាលមួយត្រូវបានបង្កើតឡើង។ ក្រុមនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយអ្នកតំណាងមកពីគណបក្សនយោបាយគាំទ្រលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យចំនួន ៨ ដែលដឹកនាំដោយបក្ស Move Forward (MFP)។ សម្រាប់លទ្ធផលបោះឆ្នោត វាគឺជាកំណត់ត្រាមួយដែលពួកគេទទួលបានសម្លេងគាំទ្រ ១៤ លានសំឡេង ដែលនេះគឺជាចំនួនច្រើនបំផុត និងទទួលបានអសនៈចំនួន ១៥១ នៅក្នុងសភា។
សភាជាតិរបស់ប្រទេសនេះមានសមាជិកសរុបចំនួន ៧៥០ រូប ទាំងនៅក្នុងសភាតំណាងរាស្រ្ត និងព្រឹទ្ធសភា។ សមាជិកចំនួន ៥០០ រូបត្រូវបានជ្រើសរើសតាមរយៈការបោះឆ្នោតជាតិ ខណៈដែលសមាជិកព្រឹទ្ធសភាចំនួន ២៥០ រូបត្រូវបានតែងតាំងដោយយោធា។
ប្រសិនបើក្រុមចម្រុះបានទទួលការគាំទ្រដោយសំឡេងភាគច្រើនដែលមានអសនៈចំនួន ៣៧៦ នៅទូទាំងសភាទាំងពីរនោះ មេដឹកនាំគណបក្ស MFP លោក Pita Limjaroenrat នឹងក្លាយជានាយករដ្ឋមន្ត្រីទី ៣០ របស់ប្រទេសនេះ នៅក្នុងសម័យប្រជុំសភារួមគ្នានៅក្នុងខែកក្កដា ជំនួសឱ្យរដ្ឋាភិបាលចាំផ្ទះ។
លោក Pavin Chachavalpongpun សាស្ត្រាចារ្យរងនៅមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ នៃសាកលវិទ្យាល័យក្យូតូ បាននិយាយថា រដ្ឋាភិបាលរបស់ប្រទេសថៃដែលផុតអាណត្តិរបស់លោក Prayuth Chan-ocha «ចង់បង្កើតបរិយាកាសនៅក្នុងទំនាក់ទំនងថៃ-មីយ៉ាន់ម៉ា មុនពេលដែលលោកចាកចេញពីតំណែង»។
លោកបាននិយាយថា ជំនួបជាមួយរបបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាក៏អាចត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាការឆ្លើយតបចំពោះតួនាទីរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មីអំពីទំនាក់ទំនងរបស់ទីក្រុងបាងកកជាមួយទីក្រុងណៃពីដោផងដែរ។
អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវរូបនេះបាននិយាយថា «រដ្ឋាភិបាលចាំផ្ទះខិតខំដើម្បីទាមទារមុខមាត់សម្រាប់ផែនការរបស់ខ្លួនក្នុងការផ្តួចផ្តើមការផ្សះផ្សានៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា» ដោយលោកបានកត់សម្គាល់ថា កិច្ចពិភាក្សានៅក្នុងប្រទេសថៃនឹងផ្តោតទៅលើ «ភាពស្របច្បាប់នៃរដ្ឋាភិបាលខ្លួន» ដែលធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះនៃកិច្ចប្រជុំនេះ។
លោក Pavin បានថ្លែងថា «នេះគឺការប្រឆាំងនឹងពិធិសារនយោបាយ» ជាពិសេសនៅពេលដែលរដ្ឋាភិបាលថ្មីនឹងចូលកាន់តំណែងនៅក្នុងពេលឆាប់ៗនេះ។
លោក Hunter Marston អ្នកស្រាវជ្រាវតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍នៅសាកលវិទ្យាល័យជាតិអូស្ត្រាលី បាននិយាយថា ទោះបីជាប្រទេសថៃនិយាយថា ខ្លួននឹងជំរុញឱ្យមានវិធីសាស្រ្តប្រកបដោយបរិយាប័ន្ននៅក្នុងអាស៊ានក៏ដោយ ក៏វាបានរួមចំណែកដល់ «ការបែកបាក់» របស់ក្រុមមួយនេះផងដែរ តាមរយៈការបង្ខំឱ្យប្រទេសនានាជ្រើសរើសនូវអ្វីដែលជាបញ្ហាតានតឹងសម្រាប់សមាជិកភាគច្រើន។
លោក Marston បាននិយាយថា «វាជាវិធីសាស្រ្តដែលបរាជ័យ ហើយប្រទេសថៃកំពុងតែដើរតួជាអ្នកបំផ្លិចបំផ្លាញ។ គេគ្រាន់តែសង្ឃឹមថា រដ្ឋាភិបាលរបស់បក្ស MFP ថ្មី នឹងនាំមកនូវវិធីសាស្រ្តដែលសកម្ម និងមានភាពវិជ្ជមានបន្ថែមទៀតចំពោះវិបត្តិអាស៊ាន និងមីយ៉ាន់ម៉ា»។
នៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានខែមុនឈានទៅដល់ការបោះឆ្នោតនៅក្នុងប្រទេសថៃ លោក Pita បានសន្យាថានឹងបញ្ចប់វិធីសាស្រ្តបច្ចុប្បន្នចំពោះប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ហើយលោកនឹងធ្វើការពង្រឹងសិទ្ធិមនុស្ស យុត្តិធម៌ និងនីតិរដ្ឋ បន្ថែមទៀតនៅក្នុងគោលនយោបាយការបរទេសរបស់ប្រទេសថៃ។
លោក Dinarto បាននិយាយថា ប្រទេសថៃមានការព្រួយបារម្ភកាន់តែខ្លាំងឡើងអំពីវិបត្តិនៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាដែលបណ្តាលឱ្យមានរលកនៃពលរដ្ឋភៀសខ្លួនមកកាន់ប្រទេសថៃក្នុងនាមជាជនចំណាកស្រុកដែលគ្មានឯកសារ។
កាលពីថ្ងៃចន្ទ នាយករដ្ឋមន្ត្រី Prayuth Chan-ocha បាននិយាយថា ប្រទេសថៃរងផលប៉ះពាល់ច្រើនជាងប្រទេសដទៃ ដោយសារតែប្រទេសនេះមាន «ព្រំដែនគោករួមគ្នាជាង ៣ ០០០ គីឡូម៉ែត្រ បូករួមទាំងព្រំដែនសមុទ្រ។ នោះហើយជាមូលហេតុ ដែលការពិភាក្សា គឺជាភាពចាំបាច់។ វាមិនមែនជាការជ្រើសរើសយកភាគីណាមួយនោះឡើយ»។
រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសរបស់ប្រទេសថៃ លោក Don Pramudwina បានប្រាប់ទូរទស្សន៍ Thai PBS ថា វិបត្តិរបស់មីយ៉ាន់ម៉ាដែលកំពុងបញ្ជូនជនភៀសខ្លួនឆ្លងកាត់ព្រំដែនដ៏ច្រើននោះ កំពុងតែបង្កផលប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់ការធ្វើពាណិជ្ជកម្ម។
លោកបាននិយាយថា «ប្រទេសថៃទទួលរងផលប៉ះពាល់ខ្លាំងបំផុត ប្រសិនបើយើងអូសបន្លាយពេលវេលា»។ លោកបានបន្ថែមទៀតថា «ប្រទេសអាស៊ានផ្សេងទៀតគួរតែអរគុណយើងដែលបានធ្វើអ្វីមួយដើម្បីជួយគាំទ្រដល់គោលដៅចម្បងរបស់ពួកគេ»។
អ្នកវិភាគ Dinarto បានកត់សម្គាល់ថា នៅក្នុងកម្រិតថ្នាក់តំបន់ «វាមិនមានច្បាប់ចងកាតព្វកិច្ចនៅក្នុងអាស៊ានដែលហាមឃាត់រដ្ឋជាសមាជិកមិនឲ្យរៀបចំកិច្ចប្រជុំក្រៅផ្លូវការរវាងខ្លួនឯង ឬជាមួយដៃគូសន្ទនានោះឡើយ»។
លោកបានបន្ថែមថា បញ្ហានេះនឹងកាន់តែមានភាពចម្រូងចម្រាស នៅពេលដែលគំនិតផ្តួចផ្តើមរបស់ថៃប្រឆាំងនឹងជំហរផ្លូវការរបស់អាស៊ានដែលតម្រូវឱ្យប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាត្រូវតែអនុវត្តន៍តាមការមូលមតិគ្នា ៥ ចំណុច ដែលជាផែនការសន្តិភាពដែលអំពាវនាវឱ្យបញ្ចប់ជាបន្ទាន់នូវអំពើហិង្សា និងរក្សាការសន្ទនារវាងគ្រប់ភាគីទាំងអស់។
ប្រទេសថៃបាននិយាយថាកិច្ចប្រជុំនៅថ្ងៃចន្ទនឹងមានការចូលរួមពីសំណាក់តំណាងអាស៊ានមកពី ប្រទេសប្រ៊ុយណេ កម្ពុជា ឥណ្ឌា ឡាវ និងវៀតណាម ព្រមទាំងចិនដែលមិនមែនជាសមាជិករបស់អាស៊ាននោះទេ ប៉ុន្តែជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មធំជាងគេរបស់ស្ថាប័ននេះ។
លោក Dinarto បាននិយាយថា លើកលែងតែប្រទេសប្រ៊ុយណេ ការចូលរួមរបស់ប្រទេសផ្សេងៗទៀតគឺជារឿង «សមហេតុសមផល» ដោយសារប្រទេសទាំងនេះមានព្រំប្រទល់ជាមួយប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ឬជា
ផ្នែកមួយនៃតំបន់ឥណ្ឌូចិន។
លោក Dinarto បាននិយាយថា «វិបត្តិកាន់តែអាក្រក់នៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា នឹងធ្វើឱ្យមានផលប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់ប្រទេសជិតខាង»។ គាត់បានបន្ថែមទៀតថា ការចូលរួមរបស់ប្រទេសចិនក៏អាចជាឱកាសសម្រាប់បណ្តាប្រទេសដែលចូលរួម អាចជួបជជែកនៅក្នុងកិច្ចសន្ទនាដាច់ដោយឡែកជាមួយទីក្រុងប៉េកាំងនៅខាងក្រៅកិច្ចប្រជុំផងដែរ។
លោក Dinarto បាននិយាយថា «កិច្ចសន្ទនាប្រកបដោយអត្ថន័យអាច ប្រព្រឹត្តទៅបានតាមកម្រិត និងតាមការកំណត់ផ្សេងៗ»។ គាត់បន្ថែមទៀតថា វាគឺជារឿងដ៏សំខាន់ក្នុងការចៀសវាងការពឹងផ្អែកទាំងស្រុងទៅលើអាស៊ានដើម្បីធ្វើជាបណ្តាញតែមួយគត់សម្រាប់ការដោះស្រាយវិបត្តិនយោបាយ។
លោក Pavin បាននិយាយថា «បណ្តាប្រទេសដែលចូលរួមបានប្រកាន់ជំហរមិនសេរីនិយមនៅក្នុងគោលនយោបាយការបរទេសរបស់ពួកគេ ហេតុដូច្នេះហើយបានពួកគេហាក់មានឆន្ទៈក្នុងការគាំទ្ររបបលោក Prayuth»។
លោក Pavin បានថ្លែងថា «គ្មានអ្នកណាម្នាក់ជាម្ចាស់ជើងឯកនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យទេ» ដោយគាត់បានកត់សម្គាល់ថា លទ្ធផលនៃកិច្ចប្រជុំស្តីពីប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ទំនងជាមិនមានឥទ្ធិពលលើជំហរអាស៊ានទេ។
លោក Marston បាននិយាយថា ប្រទេសកម្ពុជាដែលពេលខ្លះបាននិយាយប្រឆាំងនឹងរបបយោធាដែរនោះ ហាក់សង្ឃឹមថា «អាស៊ាននឹងមិនរិះគន់ចំពោះការបោះឆ្នោតដែលមិនសេរី និងមិនយុត្តិធម៌របស់ខ្លួននៅខែក្រោយនេះទេ»។
សមាជិកសភាអាស៊ានដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស (APHR) ដែលជាបណ្តាញនៃសមាជិកសភាបច្ចុប្បន្ន និងជាអតីតអ្នកធ្វើការដើម្បីជំរុញលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យបាននិយាយនៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយកាលពីថ្ងៃចន្ទថា «ការចូលរួមឡើងវិញរបស់ប្រទេសថៃជាមួយរបបយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា គឺជា «អំពើក្បត់» នឹងប្រជាជនមីយ៉ាន់ម៉ា។
សហប្រធាន APHR លោក Charles Santiago បាននិយាយថា «រដ្ឋាភិបាលថៃបច្ចុប្បន្នបានទទួលបរាជ័យយ៉ាងលើសលប់នៅក្នុងការបោះឆ្នោតសកលនៅពេលថ្មីៗនេះ និងលែងមានសិទ្ធិតំណាងឱ្យប្រជាជនទៀតហើយ។ ការផ្តួចផ្តើមការចរចាបែបនេះ គឺជាការទះកំផ្លៀងអ្នកបោះឆ្នោតរបស់ប្រទេសថៃ»។
រដ្ឋាភិបាលរួបរួមជាតិរបស់មីយ៉ាន់ម៉ា (NUG) ដែលបង្កើតឡើងដោយសមាជិកសភាដែលត្រូវបានគេបណ្តេញចេញ ក៏បានថ្កោលទោសចំពោះគំនិតផ្តួចផ្តើមនេះផងដែរ ដោយពួកគេបាននិយាយកាលពីថ្ងៃសៅរ៍ថា «ការអញ្ជើញរបបយោធាខុសច្បាប់មកពិភាក្សា នឹងមិនរួមចំណែកដល់ការដោះស្រាយវិបត្តិនយោបាយរបស់មីយ៉ាន់ម៉ានោះទេ» ខណៈដែលក្រុមជនស៊ីវិលជាង ៣៤០ នៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ក៏បានចេញលិខិតចំហមួយកាលពីថ្ងៃអាទិត្យ ដើម្បីរិះគន់ចំពោះកិច្ចប្រជុំនោះដូចគ្នា។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់រដ្ឋាភិបាលម៉ាឡេស៊ីកាលពីថ្ងៃអាទិត្យបានលើកឡើងថា រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស លោក Zambry Abdul Kadir នឹងមិនចូលរួមនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំខាងលើនោះទេ «ដោយសារតែការប្តេជ្ញាចិត្តកាលពីមុន» និងបានសង្កត់ធ្ងន់ថា ចំណុចកុងសង់ស៊ីសទាំង ៥ នៅតែជាវិធីដ៏ត្រឹមត្រូវរបស់អាស៊ានក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា»។
រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសសិង្ហបុរី លោក Vivian Balakrishnan បាននិយាយកាលពីថ្ងៃសុក្រថា វាពិតជាលឿនពេកហើយក្នុងការចូលរួមឡើងវិញជាមួយរបបយោធានៅកម្រិតកិច្ចប្រជុំកំពូល ឬសូម្បីតែនៅកម្រិតរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស។
ឥណ្ឌូណេស៊ីបានបដិសេធការអញ្ជើញចូលរួមនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំនេះ ដោយពួកគេបានបញ្ជាក់ថា វាជារឿងសំខាន់ដែលយើងត្រូវការពារសន្ទុះដែលមានស្រាប់ ហើយយើងត្រូវតែចងចាំថា បណ្តារដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ាន នឹងត្រូវជួបពិភាក្សាបន្ថែមទៀតអំពីបញ្ហានេះនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំរបស់យើងនៅទីក្រុងហ្សាកាតានៅក្នុងខែកក្កដា។
នៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានខែថ្មីៗនេះ ប្រទេសថៃបានរៀបចំកិច្ចសន្ទនា Track 1.5 ដែលជាកិច្ចពិភាក្សារវាងតំណាងរដ្ឋាភិបាល និងអ្នកជំនាញមិនមែនរដ្ឋាភិបាលដែលរួមមានទាំងរបបយោធា និងតំណាងមកពីប្រទេស ជិតខាង។
លោក Pita មេដឹកនាំគណបក្ស Move Forward របស់ប្រទេសថៃកំពុងត្រូវបានគេស៊ើបអង្កេតថា តើលោកមិនស័ក្តិសមក្នុងការចុះឈ្មោះជាបេក្ខជនសភា ដោយសារតែការកាន់កាប់ភាគហ៊ុននៅក្នុងក្រុមហ៊ុនប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ដែលត្រូវបានហាមឃាត់ដោយច្បាប់បោះឆ្នោតមែនដែរឬទេ។
លោក Pita បាននិយាយថា ភាគហ៊ុននៅក្រោមឈ្មោះរបស់លោក គឺដោយព្រោះតែលោកគឺជាអ្នកគ្រប់គ្រងទៅលើទ្រព្យសម្បត្តិកេរ្តិ៍មរតករបស់ឪពុកលោក។ លោកក៏បាននិយាយផងដែរថា ក្រុមហ៊ុននោះបានបញ្ឈប់ប្រតិបត្តិការរបស់ខ្លួនតាំងពីឆ្នាំ ២០០៧ មកម៉្លេះ៕
South China Morning Post