ថៃគឺជាប្រទេសដែលប្រជាធិបតេយ្យមានភាពល្អប្រសើរជាងមុនបំផុត របស់ EIU នៅក្នុងឆ្នាំ ២០២២
លោកប្រាយុទ្ធ ចាន់អូចា
លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមានសភាពទ្រុឌទ្រោមនៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំនៅក្នុងតំបន់អាស៊ី។ កងទ័ពមីយ៉ាន់ម៉ាបានបណ្តេញលោក ស្រី Aung San Suu Kyi ដែលជា មេដឹកនាំស៊ីវិលរបស់ប្រទេស តាមរយៈរដ្ឋប្រហារ។ ទេវាធិបតេយ្យ (Theocracy) ដែលគ្រប់គ្រងដោយគ្រឿងញៀន បានឡើងដឹកនាំប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថាន។
ប្រទេសចិននិងហុងកុងបានក្លាយជាប្រទេសផ្តាច់ការកាន់តែខ្លាំង ហើយសេរីភាពនៅទូទាំងតំបន់បានរងនូវការធ្លាក់ចុះ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០១៥ ជិតដល់កម្រិតទាបបំផុតនៅក្នុងសន្ទស្សន៍ប្រជាធិបតេយ្យ ដែលជាចំណាត់ថ្នាក់ប្រចាំឆ្នាំរបស់ក្រុមហ៊ុន EIU ( Economic Intelligence Unit)។
ប៉ុន្តែសញ្ញានៃក្តីសង្ឃឹមកំពុងលេចឡើង។ តំបន់អាស៊ីនិងអូស្ដ្រាលីដែលត្រូវបានដាក់បញ្ចូលគ្នាជាក្រុមនៅក្នុងសន្ទស្សន៍ បានជួបប្រទះនូវការធ្លាក់ចុះនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងឆ្នាំ ២០២២ ហើយប្រទេសថៃដែលគ្រប់គ្រងដោយអតីតឧត្តមសេនីយ ដែលបានដណ្តើមអំណាចពីរដ្ឋាភិបាលជាប់ឆ្នោតនៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៤ បានក្លាយជាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យ ដែលមានលក្ខណៈល្អប្រសើរបំផុតនៅក្នុងចំណាត់ថ្នាក់នេះ។ «ហេតុអ្វី?»
ក្រុមហ៊ុន EIU បានវាយតម្លៃប្រទេសដោយចែកចេញជា ៥ ក្រុមស្តីអំពីស្ថានភាពប្រជាធិបតេយ្យ ហើយបន្ទាប់មកបានចាត់ថ្នាក់រដ្ឋាភិបាលតាមមាត្រដ្ឋាន ១០ ចំណុច ដោយរាប់ចាប់ពីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពេញលេញរហូតដល់ផ្តាច់ការ។ តំបន់អាស៊ីនិងអូស្រ្ដាលីគឺជាប្រភពនៃរបបផ្តាច់ការចំនួន ៧ ដែលរួមមានទាំងអាហ្វហ្គានីស្ថាន, មីយ៉ាន់ម៉ា និងកូរ៉េខាងជើង ដែលជាប្រទេសដែលមានចំណាត់ថ្នាក់ទាបបំផុតទាំង៣ នៅក្នុងចំណោម ១៦៧ ប្រទេសនិងដែនដី នៅក្នុងសន្ទស្សន៍។
ប៉ុន្តែតំបន់នេះក៏មានរបបប្រជាធិបតេយ្យពេញលេញចំនួន ៥, របបកូនកាត់ចំនួន ៧ ដែលអាចរក្សាបាននូវសេរីភាពខ្លះ ក៏ប៉ុន្តែជារឿយៗត្រូវបានញាំញីដោយមេដឹកនាំដែលបំពានលើបទដ្ឋានប្រជាធិបតេយ្យ—និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដ៏អន់ខ្សោយចំនួន ៩ ប្រទេស បូករួមទាំងប្រទេសថៃផងដែរ។
ការកើនឡើងរបស់ប្រទេសថៃពីចំណាត់ថ្នាក់ទី ៧២ នៅក្នុងសន្ទស្សន៍នៅក្នុងឆ្នាំ ២០២១ មកលេខរៀងទី ៥៥ កាលពីឆ្នាំមុន បានកើតឡើងមួយផ្នែកដោយសារវត្តមានរបស់ក្រុមប្រឆាំងនយោបាយល្អៗ។ គូប្រជែងជាមួយគណបក្សកាន់អំណាចបានទទួលនូវជ័យជម្នះដ៏សំខាន់នៅក្នុងការបោះឆ្នោតនៅក្នុងឆ្នាំ ២០២២។
ពួកគេក៏បានដាក់ញត្តិប្រឆាំងនឹងលោក Prayuth Chan-ocha ផងដែរ ដោយបានចោទប្រកាន់ថា «លោកបានកាន់អំណាចហួសអាណត្តិកំណត់ ដែលត្រូវបានអនុញ្ញាតដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ»។ លោកត្រូវបានព្យួរពីតំណែងជាងមួយខែ នៅពេលដែលតុលាការដំណើរការរឿងក្តីនេះ។ លោក Prayuth បានសន្យាថានឹងរៀបចំការបោះឆ្នោតសកលនៅក្នុងខែឧសភា។
សត្រូវនយោបាយរបស់លោក Prayuth អាចទទួលបានលទ្ធផលវិជ្ជមានច្រើននៅក្នុងការបោះឆ្នោត។ ថៃក៏ជាប្រទេសមួយក្នុងចំណោមប្រទេសអាស៊ីដំបូងគេបំផុតដែលបានបន្ធូរបន្ថយវិធានការកូវីដ-១៩ របស់ខ្លួននៅឆ្នាំ ២០២២ ដែលជាហេតុបានជួយពង្រឹងពិន្ទុរបស់ខ្លួន។ «ប្រទេសអាស៊ីផ្សេងទៀតក៏បានឡើងចំណាត់ថ្នាក់ផងដែរ» «ដោយក្នុងនោះ ពិន្ទុរបស់កម្ពុជាបានកើនឡើងនូវភាគរយខ្ពស់បំផុតលំដាប់ទី២ នៅអាស៊ីកាលពីឆ្នាំមុន»។
«កម្ពុជាគ្រោងនឹងរៀបចំការបោះឆ្នោតនៅខែកក្កដា ខណៈដែលគណបក្សកាន់អំណាច ប្រហែលជាមិនអាចធានាបាននូវអាសនៈទាំងអស់ឡើយ»។ ការវិវឌ្ឍបែបនេះគួរតែជារឿងដែលត្រូវប្រុងប្រយ័ត្ន។
អ្នកសង្កេតការណ៍ក៏គួរតែមានការប្រុងប្រយ័ត្នផងដែរចំពោះវឌ្ឍនភាពរបស់ប្រទេសថៃ។ កងទ័ពថៃនៅតែមានអំណាចតែងតាំងព្រឹទ្ធសភា, ជ្រើសរើសនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងមានសិទ្ធិវេតូលើសមាជិកសភាដែលជាប់ឆ្នោត ហើយវាក៏មិនមានការធានាដែរថា «មេដឹកនាំថៃនឹងរៀបចំការបោះឆ្នោតដោយសេរីនិងយុត្តិធម៌នៅខែឧសភា ឬនឹងយល់ព្រមទទួលយកលទ្ធផលប្រសិនបើពួកគេចាញ់»។
ការរាប់សន្លឹកឆ្នោតនៅក្នុងការបោះឆ្នោតសកលឆ្នាំ 2019 បានរងនូវការរំខានដោយភាពមិនប្រក្រតី។ នៅពេលដែលគណបក្សដែលរិះគន់ការគ្រប់គ្រងរបស់យោធាបានទទួលនូវប្រជាប្រិយភាពកាន់តែខ្លាំង វាក៏ត្រូវបានរំលាយ ហើយមេដឹកនាំរបស់បក្សនេះក៏ត្រូវបានចោទប្រកាន់ក្រោមច្បាប់ប្រមាថព្រះមហាក្សត្រ។
ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ រដ្ឋាភិបាលបានប្រើប្រាស់ច្បាប់ទាំងនេះដើម្បីចាប់មនុស្សរាប់រយនាក់ផ្សេងទៀតដាក់ក្នុងពន្ធនាគារ ហើយអ្នកដែលតាមដានស្ថានភាពសេរីភាពនៅតំបន់អាស៊ីអាចនឹងនៅតែមានការសង្ស័យលើបញ្ហានេះ៕
The Economist
