ហេតុអ្វីបានជាខ្លែង អាចហោះហើរ តាមចរិករបស់មនុស្ស
ហេតុអ្វីបានជាខ្លែង អាចហោះហើរ តាមចរិករបស់មនុស្ស
ខ្លែង គឺជាវត្ថុលេងម្យ៉ាងដែលអាចហោះបានដោយសារកម្លាំងខ្យល់ទាញយឹតតាមរយៈខ្សែដែលគេចង់ភ្ជាប់នឹងតួរបស់វា។ ក្រៅពីត្រូវបានប្រើសម្រាប់លេងកម្សាន្ត វាក៏ជាសិល្បៈមួយប្រភេទក្នុងវប្បធម៌របស់ជនជាតិខ្មែរផងដែរ។ ភាគច្រើនគេតែងបង្ហើរខ្លែងលេងកម្សាន្តក្នុងរដូវលំហើយ ចាប់ផ្ដើមរាប់ពីថ្ងៃពាក់កណ្ដាលខែកញ្ញា ដល់ពាក់កណ្ដាលខែធ្នូ ហើយពេលខ្លះខ្មែរយើងលេងបន្តរហូតដល់រដូវបន្ទាប់ទៀតគឺសិសិរដូវ។ ចង់ដឹងថា តើខ្លែងមានប្រវត្តិយ៉ាងដូចម្ដេច? ហើយខ្មែរយើងមានជំនឿបែបណាដែរទាក់ទងនឹងខ្លែង?
ប្រវត្តិខ្លែង
ខ្លែងមានប្រភពកំណើតដំបូងនៅប្រទេសចិន តាំងពី២៨០០ឆ្នាំមុន គ.ស មកម្ល៉េះ។ ការអះអាងបែបនេះ ដោយសារប្រទសចិនកាលពីជំនាន់មុនមានវត្ថុធាតុដើមគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ធ្វើខ្លែង ដូចជាកំណាត់សូត្រ សម្រាប់ធ្វើតួ ឬសាច់ខ្លែង ខ្សែសូត្រឆ្មារដែលជាប់មាំមិនងាយដាច់សម្រាប់ធ្វើខ្សែ និងឫស្សីសម្រាប់ធ្វើឆ្អឹង។ នៅសម័យនគរភ្នំកាលពីដើមស.វទី១ ដល់ស.វទី៧ នៃគ.ស ជនជាតិខ្មែរក៏ចេះបង្ហោះខ្លែងដែរ ដោយយកខ្លែងចិនជាតួយ៉ាង។ គឺក្នុងអន្តរកាលនោះ ប្រទេសឥណ្ឌា និងប្រទេសអឺរ៉ុបមួយចំនួន ក៏បានទទួលប្រពៃណីខ្លែងនេះពីចិនដែរ។ ការផ្សព្វផ្សាយវប្បធម៌ខ្លែងនេះបានធ្វើឡើងដោយសារវិស័យពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិ និងតាមផ្លូវទូក រវាងប្រទេសចិន និងប្រទេសទាំងអស់នោះ។ នៅសតវត្សរ៍ទី១២ ជនជាតិអឺរ៉ុបថែមទាំងចេះធ្វើខ្លែង បញ្ចេញសំឡេងជាភ្លេងផង ដោយចោះរន្ធខ្យល់ និងរឹតបន្តឹងខ្សែលើតួខ្លែង ម្ល៉ោះហើយនៅពេលដែលប៉ះនឹងខ្យល់ក៏បង្កើតបានជាសំឡេងតូរ្យតន្ត្រីតែម្តង។
អំពីប្រភេទខ្លែង
ខ្លែងដែលប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរបង្ហើរមានច្រើនប្រភេទណាស់ដូចជា ខ្លែងឯក ឬខ្លែងព្នង ខ្លែងប្រម៉ង់ ខ្លែងហៅប៉ៅ និងខ្លែងកណ្តូង ខ្លែងកូនមាន់ ខ្លែងមេអំបៅ ខ្លែងផ្កាយ ខ្លែងខ្លោះ ខ្លែងផ្កា ជាដើម។ រូបរាងនៃខ្លែង គេធ្វើទៅតាមការចូលចិត្តរៀងៗខ្លួនទៅតាមការច្នៃប្រឌិតរបស់គេ។ ចំពោះខ្លែងខ្មែរយើង មានភាគច្រើនតាំងពីបុរាណកាលមក គេឃើញតែខ្លែងកណ្ដូង និងខ្លែងឯក ដែលគេនិយមបង្ហើរលេងនៅតាមភូមិស្រុក ទូទាំងជនបទដែលរស់នៅ។
. ក្រៅពីការបង្ហើរខ្លែងតាមបែបកម្សាន្ត ខ្មែរយើងក៏ដូចជាប្រទេសដទៃទៀតតែងតែមានប្រពៃណីបង្ហើរខ្លែង ប៉ុន្តែមានពិធីធ្វើខុសប្លែកគ្នាពីប្រទេសមួយទៅប្រទេសមួយ ត្រង់រដូវកាលនៃការបង្ហើរ និងរូបភាពនៃខ្លែង និងពិធីបង្ហើរ ដែលធ្វើជាពិសេសទៅតាមប្រពៃណី និងជំនឿរបស់ជាតិសាសន៍នីមួយៗ។
. យោងតាម កម្រងឯកសារស្តីពីប្រពៃណី និងទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ រៀបរៀងដោយព្រឹទ្ធាចារ្យមៀច ប៉ុណ្ណ បានលើកឡើងថា «ប្រពៃណីនៃការបង្ហើរខ្លែង បានឆ្លុះបញ្ចាំងនូវចរិតរបស់សង្គមខ្មែរ ដែលរស់នៅផ្សាភ្ជាប់នឹងធម្មជាតិ ទទួលឥទ្ធិពលពីធម្មជាតិ និងប្រើប្រាស់ថាមពលធម្មជាតិសម្រាប់បម្រើការរស់នៅ និងការកម្សាន្ត ។ ម្យ៉ាងទៀត ប្រពៃណីនៃការបង្ហើរខ្លែង មិនគ្រាន់តែជាពិធីមួយធ្វើឡើងសម្រាប់ជាការកម្សាន្តប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏ជាពិធីមួយសម្រាប់គោរពបូជាដល់សាសនាសំខាន់ទាំងពីរផង ដែរ ដែលប្រជាជនខ្មែរធ្លាប់ជឿ និងគោរពតាំងពីដើមរៀងមក គឺ ព្រហ្មញ្ញសាសនានឹងព្រះពុទ្ធសាសនា។
លោកហ្ស៊ក សឺដែស អ្នកបុរាណវិទូ ដែលបានសិក្សាស្រាវជ្រាវជាច្រើនពីវប្បធម៌ និងប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ បានរកឃើញសិលាចារឹកមួយនាគ.ស ៩៧២។ សិលាចារឹកនោះបានបញ្ជាក់អំពីការរៀបចំព្រះរាជពិធីបង្ហើរខ្លែង និងតង្វាយជាច្រើនមុខដូចជា មាសប្រាក់ សំរឹទ្ធិ ភ្លុក លង្ហិន ពាន គ្រឿងភ្លេង លំពែង និងខ្លែង៥ទៀតផង។ លោកហ្ស៊ក សឺដែស មិននឹកស្មានថា មានខ្លែង៥នៅក្នុងតង្វាយ ឯទៀតៗដែលសុទ្ធសឹងជាវត្ថុមានតម្លៃនោះសោះឡើយ ។ ប្រការដែលគួរឱ្យស្តាយនោះ គឺសិលាចារឹកពុំបានប្រាប់ឱ្យដឹងថា តើខ្លែងដែលមានចំណែកនៅក្នុងរណ្តាប់តង្វាយនោះ គេប្រើប្រាស់សម្រាប់ធ្វើអ្វីនោះឡើយ ។
នៅគ្រឹស្តសករាជ ១៥៩០ លោកកៀរ៉ូហ្សា ដីសង់ អង់តូនីញ៉ូ ជនជាតិព័រទុយហ្គាល់ ដែលបានធ្វើដំណើរមកកម្ពុជាបានសរសេរទុកថា «ប្រជាជនខ្មែរបានចាត់ចែងធ្វើពិធីបង្ហើរខ្លែងដែលធ្វើពីក្រដាស និងដើមបបុស។ ខ្លែងនោះមានចងខ្សែវែង ហើយអាចហោះហើរឡើងទៅលើអាកាសបាន កាលណាត្រូវខ្យល់បក់មក។ ខ្លែងនោះមានបន្លឺស្នូរសំឡេងអ្វីមួយពីរោះគួរឱ្យចង់ស្តាប់» ។
•ជំនឿរបស់ប្រជាជនទៅលើការបង្ហើរខ្លែង៖
ការបង្ហើរខ្លែងធ្វើឡើងដើម្បីគោរពបូជាដល់ព្រហ្មញ្ញសាសនាផង និងព្រះពុទ្ធសាសនាផង។ ក្នុងលទ្ធិ ព្រហ្មញ្ញសាសនា គេគោរពព្រះអាទិទេពជាច្រើនដូចជា ព្រះសិវៈ ព្រះវិស្ណុ ព្រះព្រហ្ម ។ល។ ក្រៅពីនេះនៅមានព្រះអាទិទេពបន្ទាប់បន្សំ ផ្សេងៗទៀត ដូចជាព្រះអាទិត្យ ព្រះចន្ទ ព្រះពាយ ព្រះពិរុណ ព្រះធរណី ព្រះអគ្គី ។ ពិធីបង្ហើរខ្លែងនេះជាកិច្ចគោរពដឹងគុណព្រះពាយ ដែលផ្តល់នូវខ្យល់ឱ្យយើងដកដង្ហើមបានរស់ជីវិត គ្រប់ៗគ្នា ដែលគេនិយមហៅថាដង្ហើមរស់។ ម្យ៉ាងទៀត ផ្អែកទៅតាមជំនឿខាងព្រះពុទ្ធសាសនាវិញ ពិធីបង្ហោះខ្លែងនេះ គឺជាពិធីមួយសម្រាប់គោរពបូជាដល់ព្រះចូឡាមណីចេតិយ។
តាមជំនឿរបស់ខ្មែរយើង បើកាលណាខ្លែងធ្លាក់លើដំបូលផ្ទះអ្នកណាមួយនោះ គេចាត់ទុកថាជាការចង្រៃ (ចំពោះតែខ្លែងឯកប៉ុណ្ណោះ) ហើយម្ចាស់ផ្ទះ ត្រូវទាមទារឲ្យម្ចាស់ខ្លែងធ្វើពិធីបង្កក់ប្រសិទ្ធីលើករាសី ឱ្យគេ នោះទើបគេសុខចិត្ត។ បើពុំនោះទេនឹងកើតមានការវិវាទនឹងគ្នាជាប្រាកដ ។
ការបង្ហើរខ្លែង គឺជាទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីរបស់សង្គមខ្មែរយើងតាំងពីបុរាណមកម្ល៉េះ ។ សព្វថ្ងៃនេះ នៅតែបន្តធ្វើតាមដំណែលនៃដូនតាយើង ដែលបញ្ជាក់អំពីក្រឹត្យក្រមមួយដែលថា ជីវិតតែងផ្សារភ្ជាប់ទៅនឹងធម្មជាតិ ។ ដើម្បីគោរពនឹកគុណដល់ធាតុទាំងបួន ដែលទ្រទ្រង់នូវលោក គឺធាតុដី ធាតុទឹក ធាតុភ្លើង ធាតុខ្យល់ ដែលផ្តល់នូវជីវិត នូវធម្មជាតិ ផ្សេងៗសម្រាប់កំដរជីវិត យើងក៏នាំគ្នាធ្វើពិធីនេះឡើង នៅពេលដែលខ្មែរបានរីករាយក្នុងអារម្មណ៍ ដោយបានទទួលផលពីរបរកសិកម្ម។ ទោះបីបានពិនិត្យឃើញថា នៅសម័យនេះការបង្ហើរខ្លែងមិនសូវមានសកម្មភាពខ្លាំងក្លាយ៉ាងណាក្តី ក៏គេនៅតែឃើញមានការបង្ហោះខ្លែងនៅក្នុងប្រទេសយើងជាដរាប៕
ប្រភព៖ Facebook page /SEREY SEY – LB
